Wywiad przeprowadzony przez uczestników warsztatów dziennikarskich z dr Katarzyną Olszewską, ordynator Oddziału Psychiatrycznego dla Dzieci i Młodzieży w Wojewódzkim Szpitalu “Dziekanka” w Gnieźnie.
Społeczna izolacja, choć niewątpliwie jest bardzo trudna nie musi oznaczać katastrofy dla naszego samopoczucia i zdrowia psychicznego. Trzeba jednak podtrzymywać kontakty, zrytualizować codzienne funkcjonowanie, dbać o swoją odporność, a nadmiar wolnego czasu spożytkować na rozwijanie zainteresowań. O sytuacji młodych osób w dobie koronawirusa i innych problemach młodzieży z dr Katarzyną Olszewską, ordynator Oddziału Psychiatrycznego dla Dzieci i Młodzieży w Wojewódzkim Szpitalu “Dziekanka” w Gnieźnie rozmawiali uczestnicy warsztatów dziennikarskich: Beata Szczepankiewicz, Kamila Kwiatkowska i Nikodem Wejerowski.
Rozmowa została przygotowana w ramach projektu profilaktyki w zakresie wspierania zdrowia psychicznego młodzieży.
Zauważa pani w swojej praktyce lekarskiej wzrost liczby pacjentów, czy wręcz przeciwnie – jest ich coraz mniej?
Niewątpliwie w ostatnim czasie obserwuje się zwiększenie liczby osób wymagających opieki psychiatrycznej czy psychologicznej. Szczególnie dotyczy to populacji dziecięco-młodzieżowej. Wyraża się to zwiększoną ilością osób przyjmowanych do oddziałów psychiatrycznych i dłuższymi okresem oczekiwania na konsultację ambulatoryjną.
Szczególna sytuacja ostatnich tygodni stawia nas wszystkich w sytuacji sprzyjającej dekompensacji stanu psychicznego. Poczucie zagrożenia, sytuacja ograniczonego wpływu na ważne aspekty życia, niemożność przewidzenia wielu aspektów przyszłości sprawia, że u wielu osób ujawniają się objawy lękowe, trudności z zasypianiem, utrzymaniem ciągłości snu. Wiele osób dorosłych odczuwa niepokój w związku z obawami o utrzymanie zatrudnienia a młodzież przystępująca do egzaminów obawy odnośnie ich przebiegu.
Z jakimi problemami najczęściej borykają się nastoletni pacjenci?
Wśród nastoletnich osób decydujących się na poszukiwanie pomocy psychiatrycznej najwięcej jest pacjentów z objawami zaburzeń lękowych, z zaburzeniami adaptacyjnymi, zaburzeniami emocjonalnymi czy trudnościami zachowania. Spośród pacjentów wymagających hospitalizacji psychiatrycznej przeważają osoby dokonujące samookaleczeń, po próbach samobójczych, z poważnymi zaburzeniami zachowania czy używające substancji psychoaktywnych.
Co najczęściej wpływa na złe samopoczucie młodzieży?
Czynnikami negatywnie wpływającymi na samopoczucie młodzieży są najczęściej trudności związane z relacjami w grupie rówieśniczej, nadmierne czy też przekraczające możliwości młodzieży wymagania edukacyjne, konfliktowe relacje z domownikami, udzielone trudności opiekunów. Z drugiej strony wsparcie opiekunów, posiadanie bliskich, satysfakcjonujących relacji z rówieśnikami jest tym, co ochronnie wpływa na samopoczucie młodzieży.
Kiedy koniecznie trzeba sięgnąć po leki?
Farmakoterapia jest niezbędną strategią w przypadku silniej wyrażonych objawów, istotnie wpływających na codzienne funkcjonowanie i aktywności, utrudniających realizację zadań rozwojowych.
Farmakoterapia jest też niezbędna gdy nasilenie objawów jest na tyle poważne, że utrudnia podjęcie psychoterapii. Kwestia włączenia leczenia, wyboru leków, ich formy jest zawsze przedmiotem indywidualnego rozważenia.
Co zrobić, żeby uzyskać pomoc? Od czego zacząć?
Najlepiej zacząć od przekazania informacji bliskiej pełnoletniej osobie, gdyż jej zgoda na leczenie będzie konieczna w sytuacji kontaktu z poradnią lub przy przyjęciu do szpitala. Do psychiatry nie jest wymagane skierowanie, do psychologa może skierować każdy lekarz, także lekarz rodzinny czy psychiatra.
Jakie zachowania u nastolatków wskazują na choroby psychiczne?
Do zachowań, które mogą wskazywać na choroby psychiczne u nastolatków należą zmiany zachowania, aktywności, zaburzenia snu, zmiany apetytu, pogorszenie funkcjonowania w obszarze szkolnym, zaprzestanie czynności, które do tej pory były ważne dla nastolatka, czasem może to być drastyczna zmiana wyglądu, ubioru.
Kiedy zauważymy, że nasza koleżanka, lub kolega zachowują się dziwnie i inaczej niż zwykle (np. bardzo towarzyska koleżanka zaczyna się izolować od rówieśników) co powinniśmy zrobić? Czy możemy jej pomóc? W jaki sposób?
Najlepszym sposobem jest szczera rozmowa z osobą zainteresowaną, ze wskazaniem naszej troski i chęci wsparcia. Cały czas zaskakuje mnie to, jak bardzo młodzież potrzebuje zainteresowania, oparcia, rozmowy i uwagi. I jak łatwo wchodzi w kontakt z kimś, kto chce poświęcić im trochę czasu. Taka rozmowa może być nieocenionym wsparciem i może zachęcić nastolatka do szukania profesjonalnej pomocy.
Jak młodzież może radzić sobie w obecnej sytuacji?
Obecna sytuacja społecznego dystansowania, zmiana formy nauczania jest szczególnie trudna dla młodzieży, gdyż wydaje się, że traci ona bardzo dużo. To właśnie młodzież prowadzi zwykle ożywione kontakty społeczne, które są teraz niemożliwe, a przecież nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z drugą osobą. Warto więc podtrzymywać kontakty w takich formach, jak jest to możliwe. Ważne, by zrytualizować codzienne funkcjonowanie. Mimo pokusy chodzenia przez pół dnia w piżamie warto wstawać o określonej porze, dbać o wzmacnianie swojej odporności poprzez zdrową dietę, aktywność fizyczną, choćby ćwiczenia w domu.
Pewien nadmiar wolnego czasu warto poświęcić na wsłuchanie się w swoje umiejętności. Może ten czas będzie pretekstem do poszukania nowego hobby, odkrycia zainteresowań, na które zwykle nie mamy tyle czasu, ile byśmy chcieli. Wreszcie to może być czas nadrabiania zaległości, np. lekturowych czy filmowych.
Dziękujemy za rozmowę :-)